พระหลวงพ่อโต เป็นพระพุทธศิลป์อู่ทองยุคปลาย ต่อต้นอยุธยา มีสัณฐานเป็นรูปสามเหลี่ยม องค์พระประทับนั่งขัดสมาธิราบ บนฐานบัวคว่ำบัวหงาย มีทั้งปางสมาธิ และ ปางมารวิชัย องค์พระคมชัดนูนเด่น พระพักตร์ใหญ่ และมักปรากฏรายละเอียดต่างๆ บนพระพักตร์อย่างครบถ้วน รวมทั้งเส้นสังฆาฏิ ด้านหลังองค์พระ บางองค์มีรอยกดเป็นคลื่น บางองค์หลังเรียบ แต่ส่วนใหญ่มีรอยครูดของหินกรวดในเนื้อพระ เวลาปาดหลังให้เรียบขณะกดพิมพ์ ที่เรียกขานกันว่า "รอยกาบหมาก" พระพิมพ์หลวงพ่อโตกรุกรุที่รู้จักกันดี ก็คือ กรุวัดบางกระทิง ตำบลหัวเวียง อำเภอเสนา พระนครศรีอยุธยา เป็นพระเนื้อดินเผา มีทั้งชนิดเนื้อละเอียดและเนื้อค่อนข้างหยาบ รวมทั้งมีพระเนื้อชินปะปนอยู่บ้าง แต่ไม่มากนอกจากกรุวัดบางกระทิงแล้ว พระหลวงพ่อโตยังพบตามกรุวัดต่างๆ ทั้งใน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และจังหวัดใกล้เคียง รวมทั้งบางวัดในกรุงเทพฯ ซึ่งเป็นพระที่นำมาฝากกรุในภายหลังกรุวัดบางกระทิง เป็นพระที่มีจำนวนสร้างมาก ทำให้พบเห็นโดยทั่วไป ในส่วนพระเนื้อดิน นับเป็นเนื้อดินที่เป็นเอกลักษณ์ของเมืองอยุธยาโดยเฉพาะ ราคาเช่าหาไม่แพงนัก เว้นแต่ที่สวยคมชัดมากๆ หรือมีรักทองสมบูรณ์ อาจมีบางสีที่พบเห็นได้ยากเช่น สีผ่าน เขียวมอย และสีดำที่อาจมีราคาค่านิยม ที่สูงกว่าพระทั่วๆ ไปสำหรับการแตกกรุของ พระหลวงพ่อโต นั้น ก่อนหน้านี้ไม่ปรากฏหลักฐาน ชาวอยุธยารุ่นเก่าๆ เล่าว่า สมัยก่อนบริเวณวัดบางกระทิง มักพบพระหลวงพ่อโตตกหล่นอยู่ตามพื้นดินตามลานวัดโดยทั่วไป คนสมัยก่อนไม่นิยมนำพระเข้าบ้าน เมื่อนำพระมาใช้ติดตัวยามไปไหนมาไหน หรือนำออกสู้รบในสงครามเสร็จแล้ว ก็มักจะนำพระกลับมาเก็บไว้ที่วัดเหมือนเดิม

การเปิดกรุอย่างเป็นการ ของหลวงพ่อโต บางกระทิงนั้น เมื่อปี พุทธศักราช 2481 ขณะรื้อโบสถ์เก่าเพื่อสร้างใหม่ ได้พบพระหลวงพ่อโต บรรจุอยู่ใต้ฐานพระประธาน ทางวัดจึงได้นำพระส่วนหนึ่งออกมาแจกสมนาคุณแก่ชาวบ้าน ที่ร่วมทำบุญสร้างโบสถ์หลังใหม่ ส่วนพระที่เหลือได้นำบรรจุที่ฐานพระประธานในโบสถ์หลังใหม่ในการพบกรุพระหลวง พ่อโต ครั้งนั้นได้พบ แม่พิมพ์ ของพระหลวงพ่อโตด้วย

ต่อมาได้มีคนร้ายแอบขุดพระหลวงพ่อโต ที่ใต้ฐานพระประธานได้ไปจำนวนหนึ่ง พร้อมกับเอาแม่พิมพ์เก่าไปด้วย ทางวัดจึงได้เปิดกรุพระอย่างเป็นทางการอีกครั้งหนึ่ง เพื่อป้องกันมิให้คนร้ายแอบลักขุดขโมยพระได้อีกการขุดกรุครั้งนี้ ได้พบ พระหลวงพ่อโต อีกจำนวนหนึ่ง ซึ่งเป็นคนละส่วนกับที่ขุดได้ในครั้งก่อน ทางวัดได้ให้กรมศิลปากร ตรวจสอบ ปรากฏว่า พระหลวงพ่อโต ในส่วนนี้เป็นการสร้างขึ้นภายหลัง ในสมัยรัตนโกสินทร์ เนื่องจากเนื้อหามวลสารแตกต่างกัน และอายุความเก่าไม่ถึงสมัยอยุธยา ไม่เหมือนกับพระหลวงพ่อโตที่ขุดพบก่อนหน้านี้

พระหลวงพ่อโต กรุวัดบางกระทิง เป็นพระที่ชายชาตรีสมัยก่อน หรือนักเลงโบราณ นิยมกันมานานแล้ว ด้วยความเชื่อมั่นในพุทธคุณ ที่เลื่องลือกันมานานว่า เป็นพระคงกระพันชาตรี มหาอุด ศาตราวุธและเขี้ยวงา ทั้งหลายไม่อาจระคายผิว ในยุคหนึ่งเกิดประสบการณ์กับผู้อาราธนา ถึงขนาดโดนตีด้วยไม้คมแฝก แต่เลือดไม่ตก จึงมีคำกล่าวถึงพุทธคุณของหลวงพ่อโตขึ้นอีกว่า " หลวงพ่อโตทนกระบอง "